Exotische offers Botanisch onderzoek aan kuilen uit de Romeinse Fortuna-tempel op het Maasplein in Nijmegen
Rapportnummer 051
| Publicatiedatum 01 januari 1997
[auteur] Hänninen K. & C. Vermeeren
![[download rapport]](/resources/images/icon_pdf.gif){kind=icon}
[download rapport]
In 1992 en 1993 werd door de Stadsarcheologische Dienst van Nijmegen op het Maasplein (coordinaten429.150/186.525) een complex met twee tempels uit de Romeinse tijd onderzocht. De tempels waren gewijd aanFortuna en Mercurius. Al tijdens de opgraving vielen enkele grote kuilen op door hun verkoolde inhoud. Er zijnmonsters genomen waarvan er één (21-27-4) naar L.I. Kooistra en C. Vermeeren van BIAX Consult werdgestuurd met de vraag of dit materiaal de moeite waard leek voor nader onderzoek. Het bleek te bestaan uit eenuitzonderlijke combinatie van verbrande botten, met name van kippen en muizen, en drie soorten vruchten:vijgen (Ficus carica), dadels (Phoenix dactylifera) en pijnappels (Pinus pinea). Aangezien dit zeer veelbelovendwas, werd voor de gehele opgraving een uitgebreid bemonsteringsprogramma opgezet met het doel om inzicht tekrijgen in de voedseleconomie en de functie van speciale complexen zoals deze tempelkuilen en bovendien omde mogelijkheid te hebben om een beeld te vormen van de omringende vegetatie. Alle monsters zijn gezeefd englobaal geïnventariseerd. De resultaten hiervan zijn vastgelegd in een tussenrapport (Hänninen & Vermeeren1995). Tevens is met deze voorlopige resultaten een folder geschreven (Vermeeren 1995) en zijn ze gebruikt inhet overzichtsboek over de archeologie in Nijmegen van 1989 tot 1995 (Thijssen & Vermeeren 1996). Veelmonsters komen voor analyse van botanisch en/of zoölogisch materiaal in aanmerking. Globaal zijn er vierinteressante groepen te onderscheiden:- de Fortuna-tempel, waaruit het hiervoor genoemde monster afkomstig was, met vijg, dadel en pijnappel- het Flavische huis met veel tarwe (waaronder broodtarwe, Triticum aestivum compactum) en duivenboon (Vicia faba minor)-een latrine uit een 2e eeuwse villa waarin veel gemineraliseerde linzen (Lens culinaris) en fruitsoorten zoals vijg, druif (Vitis vinifera), braam (Rubus fruticosus), kers (Prunus avium/cerasus), pruim (Prunus domestica) en appel of peer (Malus domestica/Pyrus communis)-een groep monsters op het terrein van de Mercurius-tempel met vooral gerst (Hordeum vulgare), maar ook tarwe, haver (Avena), erwt (Pisum sativum), hazelaar (Corylus avellana) en walnoot (Juglans regia). Het is nog niet geheel duidelijk of deze monsters wat datering betreft behoren tot het tempelcomplex of dat ze uit de Flavische periode stammen.Op basis van de resultaten en in overleg met de archeologen zijn vier monsters uit de eerste groep - deofferkuilen van de Fortuna-tempel - geselecteerd voor analyse van de plantenresten: 3-6-4, 3-9-6, 18-2-5 en 21-